Ενδομητρίωση: Συμπτώματα, Αιτίες, Διάγνωση και Θεραπεία

Τι είναι η ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια και συχνά επώδυνη γυναικολογική πάθηση, όπου ιστοί που μοιάζουν με το ενδομήτριο (τον ιστό που καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας) αναπτύσσονται εκτός της μήτρας.

Αυτοί οι ιστοί μπορούν να βρεθούν στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, την πυελική περιοχή και, σπανιότερα, σε άλλα όργανα του σώματος.

Συχνότητα και στατιστικά στοιχεία

Περίπου το 10-15% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχουν από ενδομητρίωση. Η νόσος είναι μια από τις πιο συχνές καλοήθεις γυναικολογικές παθήσεις και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Αιτίες και θεωρίες εμφάνισης

Η ακριβής αιτία της ενδομητρίωσης παραμένει άγνωστη, αλλά υπάρχουν αρκετές θεωρίες:

Παλίνδρομη έμμηνος ρύση

Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι κατά την έμμηνο ρύση, μέρος του ενδομητρικού ιστού ρέει πίσω μέσω των σαλπίγγων στην πυελική κοιλότητα, όπου εμφυτεύεται και αναπτύσσεται.

Μεταπλασία μεσοθηλιακών κυττάρων

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ορισμένα κύτταρα στην πυελική κοιλότητα μετατρέπονται σε ενδομητρικά κύτταρα λόγω ορμονικών ή περιβαλλοντικών παραγόντων.

Αιματογενής και λεμφογενής διασπορά

Τα ενδομητρικά κύτταρα μπορούν να διασπαρούν μέσω του αίματος ή του λεμφικού συστήματος σε άλλα μέρη του σώματος, εξηγώντας την εμφάνιση της νόσου σε απομακρυσμένα όργανα.

Γενετική προδιάθεση

Η ενδομητρίωση φαίνεται να έχει γενετική συνιστώσα, καθώς οι γυναίκες με συγγενείς πρώτου βαθμού που πάσχουν από τη νόσο έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της.

Παράγοντες κινδύνου

Πρώιμη έναρξη έμμηνου ρύσεως
Κύκλοι μικρής διάρκειας (λιγότεροι από 27 ημέρες)
Μεγάλη διάρκεια έμμηνου ρύσεως (πάνω από 7 ημέρες)
Υψηλά επίπεδα οιστρογόνων
Αναπαραγωγική ηλικία χωρίς εγκυμοσύνες
Ανωμαλίες ανατομίας της μήτρας
Οικογενειακό ιστορικό ενδομητρίωσης
Χαμηλό σωματικό βάρος
Κατανάλωση αλκοόλ

Συμπτώματα της ενδομητρίωσης

Τα συμπτώματα ποικίλλουν, αλλά τα πιο κοινά περιλαμβάνουν:

Έντονη δυσμηνόρροια (πόνος κατά την έμμηνο ρύση)
Χρόνιος πυελικός πόνος
Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
Πόνος κατά την ούρηση ή την αφόδευση
Υπερβολική αιμορραγία
Υπογονιμότητα
Κόπωση, διάρροια, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα ή ναυτία, ιδιαίτερα κατά την έμμηνο ρύση

Σημείωση: Η ένταση του πόνου δεν σχετίζεται πάντα με την έκταση της νόσου. Μερικές γυναίκες με ελαφριά ενδομητρίωση μπορεί να έχουν έντονο πόνο, ενώ άλλες με σοβαρή νόσο μπορεί να είναι ασυμπτωματικές.

Ενδομητρίωση: Συμπτώματα Διάγνωση & Θεραπεία

Διάγνωση της ενδομητρίωσης

Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη και συχνά καθυστερεί. Περιλαμβάνει:

Ιατρικό ιστορικό και κλινική εξέταση

Ο γυναικολόγος θα αξιολογήσει τα συμπτώματα και θα πραγματοποιήσει πυελική εξέταση.

Απεικονιστικές εξετάσεις

Υπερηχογράφημα: Μπορεί να ανιχνεύσει κύστεις στις ωοθήκες (σοκολατοειδείς κύστεις).
Μαγνητική τομογραφία (MRI): Παρέχει λεπτομερείς εικόνες των εσωτερικών οργάνων.

Λαπαροσκόπηση

Η λαπαροσκόπηση είναι η μόνη οριστική μέθοδος διάγνωσης. Επιτρέπει στον χειρουργό να δει άμεσα τις ενδομητριωσικές εστίες και να πάρει δείγματα για βιοψία.

Εργαστηριακές εξετάσεις

Ο δείκτης CA-125 μπορεί να είναι αυξημένος, αλλά δεν είναι ειδικός για την ενδομητρίωση.

Στάδια της ενδομητρίωσης

Η νόσος ταξινομείται σε τέσσερα στάδια:

Στάδιο Ι (Ελάχιστη)
Στάδιο ΙΙ (Ήπια)
Στάδιο ΙΙΙ (Μέτρια)
Στάδιο IV (Σοβαρή)

Η ταξινόμηση βασίζεται στον αριθμό, το μέγεθος και το βάθος των ενδομητριωσικών εστιών, αλλά δεν αντικατοπτρίζει πάντα τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.

Επιπτώσεις στην υπογονιμότητα

Η ενδομητρίωση επηρεάζει περίπου το 30-40% των γυναικών με υπογονιμότητα. Προκαλεί:

Συμφύσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία των σαλπίγγων.
Αλλοιώσεις στο περιβάλλον της πυελικής κοιλότητας που επηρεάζουν την ωορρηξία και τη γονιμοποίηση.
Ποιότητα των ωαρίων: Πιθανή μείωση λόγω φλεγμονής.

Σημείωση: Οι ορμονικές θεραπείες δεν θεραπεύουν οριστικά την ενδομητρίωση και τα συμπτώματα μπορεί να επιστρέψουν μετά τη διακοπή τους.

Χειρουργική θεραπεία

Συντηρητική χειρουργική: Αφαίρεση των ενδομητριωσικών εστιών διατηρώντας τη μήτρα και τις ωοθήκες.
Ριζική χειρουργική: Αφαίρεση μήτρας (υστερεκτομή) και, ενδεχομένως, ωοθηκών, σε σοβαρές περιπτώσεις.

Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF): Βοηθά τις γυναίκες με ενδομητρίωση να συλλάβουν.

Τρόποι διαχείρισης και βελτίωσης ποιότητας ζωής

Υγιεινή διατροφή: Πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά, φρούτα και λαχανικά.
Άσκηση: Μειώνει τον πόνο και βελτιώνει τη διάθεση.
Στρες διαχείριση: Τεχνικές όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός.
Συμβουλευτική: Υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας.

Συχνές ερωτήσεις

Πόσο σοβαρή είναι η ενδομητρίωση;

Η σοβαρότητα ποικίλλει. Μερικές γυναίκες έχουν ελαφρά συμπτώματα, ενώ άλλες αντιμετωπίζουν σοβαρό πόνο και υπογονιμότητα.

Μπορώ να μείνω έγκυος με ενδομητρίωση;

Ναι, πολλές γυναίκες με ενδομητρίωση συλλαμβάνουν φυσικά ή με ιατρική βοήθεια.

Είναι η ενδομητρίωση καρκίνος;

Όχι, η ενδομητρίωση είναι καλοήθης πάθηση, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ορισμένων τύπων καρκίνου των ωοθηκών.

Συμπέρασμα

Η ενδομητρίωση είναι μια συχνή αλλά συχνά υποδιαγνωσμένη πάθηση που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπεία είναι κρίσιμες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της γονιμότητας.

Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα που σχετίζονται με την ενδομητρίωση, επικοινωνήστε με τον γυναικολόγο σας για μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση και καθοδήγηση.